Nowe teksty w oficjum święta Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła

Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów potwierdziła polskie tłumaczenie dodatkowych nowych tekstów na święto Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła, które uzupełniają lub zastępują teksty istniejące w dotychczasowych formularzach. Zmiany dotyczą przede wszystkim fragmentów Liturgii Godzin.

Dotychczasowe zatwierdzone polskie teksty na święto Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła zostały w większości zachowane w aktualnym kształcie, a w części dostosowane do wersji, którą ogłoszono w 2018 roku dla całego Kościoła, kiedy obchód ku czci  Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła został wpisany do Kalendarza Ogólnego w randze wspomnienia obowiązkowego. Ta zmiana w Kalendarzu Ogólnym nie miała bezpośredniego wpływu na kalendarz liturgiczny w Polsce, ponieważ w naszym kalendarzu obchód ten znajdował się już od 47 lat. Zmiana dotyczy natomiast tekstów liturgicznych.

„Zmienione teksty to przede wszystkim fragmenty oficjum (Liturgii Godzin). W Jutrzni pojawia się nowa antyfona do Pieśni Zachariasza, w Nieszporach nowy hymn i antyfona do Pieśni Maryi, w Godzinie Czytań nowe II czytanie, zaczerpnięte z przemówienia św. Pawła VI, papieża, na zakończenie III sesji Soboru Watykańskiego, z własnym responsorium” – wyjaśnia bp Adam Bałabuch, Przewodniczący Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Konferencji Episkopatu Polski.

Przewodniczący Komisji liturgicznej KEP w swoim komentarzu przedstawił także kwestię obowiązywalności nowych tekstów: „Do czasu pojawienia się tych tekstów w oficjalnych drukach, duchowieństwo i wierni mogą ich używać w formie wydruków tymczasowych. Należy też uznać, że do czasu publikacji oficjalnych dodatków do ksiąg liturgicznych, można na zasadzie okresu przejściowego korzystać z dotychczas opublikowanych tekstów  dostępnych w istniejących księgach liturgicznych. Wejście nowych tekstów odbędzie się stopniowo, wraz z kolejnymi wznowieniami ksiąg liturgicznych, zgodnie zaś z przyjętym zwyczajem korzystanie w okresie przejściowym z obecnie wydrukowanych w księgach tekstów jest dozwolone”.

BP KEP

Komunikat Przewodniczącego Komisji Liturgicznej

W roku 2021 przypada 50. rocznica wprowadzenia w Polsce święta Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła, co dokonało się 4 maja 1971 r. z inicjatywy Biskupów Polskich i za zgodą papieża Pawła VI. W tym też roku po raz pierwszy będzie można użyć odnowionych tekstów formularza tego święta w języku polskim.

W lutym 2018 r. Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów przesłała do Episkopatów krajowych informacje o włączeniu wspomnienia obowiązkowego NMP Matki Kościoła do Kalendarza Ogólnego na poniedziałek po Zesłaniu Ducha Świętego, z załączeniem łacińskich tekstów liturgicznych na to wspomnienie. Dla Kościoła w Polsce fakt ten ma znaczenie w pewnym stopniu symboliczne, ponieważ do polskiego kalendarza liturgicznego obchód ten –  w randze święta – został wpisany już w 1971 r.. Z tego względu w kalendarzu diecezji polskich w tej kwestii nie zachodzi żadna zmiana. Co do tekstów liturgicznych, Polska posiada zatwierdzone przez Stolicę Apostolską własne formularze mszalny i liturgii godzin, jednak w zestawie tekstów nadesłanych przez Kongregację znalazły się teksty, które Konferencja Episkopatu Polski zdecydowała przyjąć w nowej formie nadesłanej przez Kongregację, aby dostosować formularze do nowej wersji łacińskiej. Dotyczyło to przede wszystkim elementów formularza Liturgii godzin.

Tłumaczenie polskie, przygotowane przez Komisję liturgiczną KEP, zostało przyjęte i zatwierdzone przez Konferencję Episkopatu Polski na 380. Zebraniu Plenarnym, które odbyło się w Płocku w dniach 25-26.09.2018. Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów w dn. 29 października 2020 r. potwierdziła nasze tłumaczenie. Z chwilą potwierdzenia przez Kongregację nowych tekstów uzyskują one moc obowiązującą, a w przededniu Święta NMP Matki Kościoła zostają one ogłoszone i udostępnione do wykorzystania dla duchowieństwa i wiernych.

Tekst formularza mszalnego nie uległ zmianie, natomiast dostosowane zostały czytania mszalne, które za zgodą Stolicy Apostolskiej ze względów praktycznych znalazły się w nowym wydaniu Lekcjonarza Mszalnego jeszcze przed zatwierdzeniem kompletu tekstów, w roku 2019. Warto przypomnieć, że nowa wersja Ewangelii jest dłuższa niż w poprzednim wydaniu, ponieważ opowiadanie o scenie pod Krzyżem obejmuje fragment od “Obok krzyża stały…” aż do “wypłynęła krew i woda”. Ma to mocniej ukazać teologiczną łączność obecności Maryi pod krzyżem z mistycznym narodzeniem Kościoła z boku Chrystusa. Teologiczne znaczenie obchodu wyjaśnione jest w nowej części biograficznej na początku formularza oficjum.

Więcej zmian dotyczy oficjum Liturgii Godzin. W Jutrzni pojawia się nowa antyfona do Pieśni Zachariasza, nowy hymn Nieszporów i antyfona do Pieśni Maryi, w Godzinie Czytań nowe II czytanie, zaczerpnięte z przemówienia św. Pawła VI, papieża, na zakończenie III sesji Soboru Watykańskiego, z własnym responsorium. Wprowadzono także możliwość wyboru alternatywnego hymnu w Godzinie Czytań.

W nowym zestawie tekstów znajduje się także odpowiedni wpis do Martyrologium na ten dzień liturgiczny (elogium). Tekst elogium zostanie włączony do kolejnej księgi liturgicznej w języku polskim, która jest w fazie przygotowania, mianowicie w Martyrologium Rzymskim dla diecezji polskich.

Do czasu pojawienia się tych tekstów w oficjalnych drukach, duchowieństwo i wierni mogą ich używać w formie wydruków tymczasowych. Należy też uznać, że do czasu publikacji oficjalnych dodatków do ksiąg liturgicznych, można na zasadzie okresu przejściowego korzystać z dotychczas opublikowanych tekstów  dostępnych w istniejących księgach liturgicznych. Wejście nowych tekstów odbędzie się stopniowo, wraz z kolejnymi wznowieniami ksiąg liturgicznych, zgodnie zaś z przyjętym zwyczajem korzystanie w okresie przejściowym z obecnie wydrukowanych w księgach tekstów jest dozwolone.

+ Adam Bałabuch
Przewodniczący Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów
Konferencji Episkopatu Polski

Świdnica, dn. 19.05.2021

>Teksty liturgiczne

Święto Najświętszej Maryi Panny, Matki Kościoła – teksty potwierdzone przez Kongregację (2020)

Kalendarz

MAJ

Poniedziałek po Niedzieli Zesłania Ducha Świętego

Najświętszej Maryi Panny, Matki Kościoła

Święto

Formularz mszalny

Poniedziałek po Niedzieli Zesłania Ducha Świętego

Najświętszej Maryi Panny, Matki Kościoła

Święto

Msza o Najświętszej Maryi Pannie Matce Kościoła (MR s. 73’-74’ lub ZMNMP, nr 25; Prefacja nr 57, mszał polski, s. 74*.)

Pierwsze czytanie 

Rdz 3,9-15.20 «Matka wszystkich żyjących»

Albo:

Dz 1,12-14: «Apostołowie trwali na modlitwie z Maryją, Matką Jezusa»

Psalm responsoryjny

Ps 87 (86), 1-2. 3 i 5. 6-7

Refren: Głoszą o Tobie rzeczy pełne chwały.

Śpiew przed Ewangelią

Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja.

Szczęśliwa Dziewico, która porodziłaś Pana, błogosławiona Matko Kościoła, Ty strzeżesz w nas Ducha Twojego Syna, Jezusa Chrystusa.

Ewangelia

J 19, 25-34: «Oto syn Twój. Oto Matka twoja.»

Liturgia Godzin

Poniedziałek po Niedzieli Zesłania Ducha Świętego

Najświętszej Maryi Panny, Matki Kościoła

Święto

Najświętszej Maryi Pannie przysługuje tytuł Matki Kościoła, ponieważ Ona zrodziła Chrystusa, Głowę Kościoła, i została Matką odkupionych, zanim Jej Syn na krzyżu oddał ducha. Święty Paweł VI uroczyście potwierdził to zawołanie w przemówieniu do Ojców Soboru Watykańskiego II, wygłoszonym dnia 21 listopada 1964 r., i postanowił, aby «odtąd cały lud chrześcijański oddawał Matce Bożej pod tym właśnie najmilszym imieniem jeszcze większą cześć».

Teksty wspólne o Najświętszej Maryi Pannie, t. III, z wyjątkiem:

Godzina czytań

Hymn

Śpiewaj, Kościele, z radosnym zapałem…

(NMP Matki Kościoła, Godzina czytań, Liturgia Godzin, t. III, s. 1208)

Albo:

Dziewico, Matko i Córo…

(Wspomnienie NMP w sobotę, drugi hymn Godziny czytań, Liturgia godzin, t. III, s. 1433)

II czytanie

Z przemówienia św. Pawła VI, papieża, na zakończenie III sesji Soboru Watykańskiego II

(21 listopada 1964: AAS 56 [1964], s. 1015-1016)

Maryja Matka Kościoła

Rozważając głębokie związki, łączące Maryję i Kościół, ku chwale błogosławionej Dziewicy oraz dla naszej pociechy ogłaszamy Najświętszą Maryję Pannę Matką Kościoła, czyli całego ludu chrześcijańskiego, zarówno wiernych, jak i pasterzy, którzy nazywają Ją swoją Matką najmilszą. Postanawiamy również, aby odtąd cały lud chrześcijański oddawał Matce Bożej pod tym właśnie najmilszym imieniem jeszcze większą cześć i do Niej zanosił swe prośby.

Czcigodni Bracia, chodzi tu o tytuł, który nie jest obcy chrześcijańskiej pobożności. W rzeczywistości wierni i Kościół powszechny najchętniej nazywają Maryję najwłaściwszym dla Niej imieniem Matki. Ten tytuł należy bowiem do istoty pobożności maryjnej, ponieważ jest mocno zakorzeniony w tej właśnie godności, jaką Maryja otrzymała, stając się Matką Wcielonego Słowa Bożego.

Jak bowiem Boskie Macierzyństwo jest przyczyną wyjątkowego związku Maryi z Chrystusem oraz Jej obecności w dokonanym przez Chrystusa dziele zbawienia ludzi, podobnie z Jej Boskiego Macierzyństwa przede wszystkim pochodzą te związki, jakie istnieją między Maryją a Kościołem. Maryja bowiem jest Matką Chrystusa, który – przyjąwszy ludzką naturę w Jej dziewiczym łonie – złączył jednocześnie ze sobą jako z Głową swe Mistyczne Ciało, którym jest Kościół. Dlatego Maryję, Matkę Chrystusa, należy uważać również za Matkę wszystkich wiernych i wszystkich pasterzy, czyli Kościoła.

Z tego powodu również my, chociaż niegodni i słabi, zwracajmy ku Niej oczy z ufnością serca i dziecięcą miłością. Ta, która niegdyś dała nam Jezusa, źródło największych łask, nie może nie udzielać Kościołowi swojej macierzyńskiej pomocy, zwłaszcza w czasach, w których Chrystusowa Oblubienica usiłuje spełniać swe zbawcze zadania ze szczególną gorliwością.

Te właśnie ścisłe więzi, jakie łączą naszą Matkę w niebie z całą ludzkością, skłaniają Nas do wzmożenia i jeszcze większego utwierdzania naszej ufności. Chociaż Maryja otrzymała od Boga najobfitsze i najwspanialsze dary, które uczyniły Ją godną Matką Słowa Wcielonego, to jednak jest nam Ona szczególnie bliska. Jest, jak i my, córką Adama, dlatego również i naszą Siostrą, ponieważ posiada wspólną nam wszystkim naturę ludzką. Została Ona wprawdzie zachowana od zmazy pierworodnej ze względu na przyszłe zasługi Chrystusa, ale też sama swą wzorową, doskonałą wiarą pomnożyła otrzymane od Boga dary, i to w takim stopniu, iż zasłużyła sobie na przekazany przez Ewangelię tytuł: „Błogosławiona, która uwierzyłaś”.

W swym ziemskim życiu stała się Ona doskonałym wzorem ucznia Chrystusowego, była zwierciadłem wszelkich cnót, a swym postępowaniem wyrażała w pełni te błogosławieństwa, jakie obwieścił Jezus Chrystus. To sprawia, że Kościół powszechny, rozwijając bogactwo form swego życia i gorliwego działania, znajduje w Bogarodzicy Dziewicy najwspanialszy przykład doskonałego naśladowania Chrystusa.

Responsorium

Por. Łk 1, 35

1. Duch Święty zstąpił na Maryję: * Moc Najwyższego okryła Ją cieniem.
2. Ponownie Duch Święty napełnił Ją, gdy współcierpiała z Synem jako Matka odkupionych. * Moc Najwyższego.

Modlitwa jak w Jutrzni.

Jutrznia

Hymn

Maryjo, czysta Dziewico…

(NMP Matki Kościoła, Liturgia godzin, t. III, s. 1209)

Ant. do pieśni Zachariasza

Uczniowie trwali jednomyślnie na modlitwie, * razem z Maryją, Matką Jezusa.

Modlitwa

Boże, miłosierny Ojcze, Twój Syn przybity do krzyża ustanowił swoją Rodzicielkę, Najświętszą Maryję Pannę, naszą Matką, † spraw, aby dzięki wstawiennictwu miłującej Matki Twój Kościół wzrastał, radował się świętością swoich dzieci * i pociągał do siebie wszystkie narody. Przez naszego Pana.

Nieszpory

Hymn

1. Panno i Kościoła Matko,

Wiekuista bramo chwały,

Bądź nam drogą ocalenia

U Ojca i Twego Syna.

2. Pełna chwały Matko Boga,

Twój Syn z Ojcem równy w Bóstwie,

Uproś więc u Niego łaskę,

Tym, co Ciebie noszą w sercu.

3. Gwiazdo morza, Boże światło,

Różdżko święta, Matko Króla,

Proś, niech Ojciec z Twoim Synem,

Poślą do nas swego Ducha.

4. Panno święta i łaskawa,

Panno słodka, o Maryjo,

Zanieś nasze prośby Bogu,

Który z Ciebie się narodził.

5. Błagaj Jednorodzonego,

Za nas ukrzyżowanego,

Biczem, cierniem męczonego,

Gorzką żółcią pojonego.

6. Matko Króla najwyższego,

Bramo jasna wzniosłych niebios,

Pochyl się nad naszą nędzą,

Wzdychaniami, łzami pełną.

7. Chwała Ojcu i Duchowi,

Twemu chwała też Synowi,

Który w Tobie Kościołowi

dał błogosławioną Matkę.  Amen.

Albo:

Hymn „Witaj, Gwiazdo morza”

(Teksty wspólne o NMP, II Nieszpory, Liturgia godzin, t. III, s. 1425-1426)

Ant. do Pieśni Maryi

Rzekł Pan do swojej Matki: * Niewiasto, oto syn Twój; / a do ucznia: Oto Matka twoja.

Modlitwa jak w Jutrzni.

Martyrologium Romanum

11. Poniedziałek po Niedzieli Zesłania Ducha Świętego

Święto (uroczystość) Najświętszej Maryi Panny, Matki Kościoła, którą Chrystus powierzył swoim uczniom, aby trwając na modlitwie do Ducha Świętego, wspólnie głosili Ewangelię.