Jutro Niedziela – I Wielkiego Postu A
Category : WYDARZENIA
Wchodzimy w skórę Ewy i ulegamy. Jezus wchodzi w naszą skórę i wygrywa.
STO SŁÓW
Poznajemy dzieje grzechu. Od początku, od pierwszego kuszenia, gdzie Grzech wszedł na świat w spektakularnej scenie (PIERWSZE CZYTANIE). Przez jednego dotknął nas wszystkich. W ten sposób rozpoczęła się historia grzechu, a kuszenie, modelowo ukazane w Księdze Rodzaju, odsłania się w kolejnych aktach, powtarza się w historii ludzi, w historii Dawida, w historii mojego życia.
Ale dzieje grzechu tak się nie kończą. Zwycięża już Dawid, gdy uznaje swój grzech (PSALM). Prosi Boga o wybaczenie, bo wie, że Bóg wybacza grzech. Ostatecznie zwycięzcą nad grzechem jest Jezus, Baranek Boży, który przyszedł zgładzić grzech świata. Już na początku swej misji wciela się w sytuację kuszonego, wchodzi w skórę Ewy. Pojedynek, który ona przegrała, On wygrywa (EWANGELIA).
PIERWSZE CZYTANIE
Pramanipulacja • Rdz 2, 7–9; 3, 1–7
Tak zaczęły się dzieje grzechu. Kuszenie Ewy to manipulacja w czystej postaci. Tych metod szatan używa do dziś.
KSIĘGA RODZAJU • AUTOR: Jahwista/kapłan • CZAS POWSTANIA: wygnanie w Babilonii (587–538 r. przed Chr.) i czas po powrocie, VI–V w. przed Chr. • KATEGORIA: wydarzenie • BOHATEROWIE: Bóg, Adam, Ewa.
PRAPOCZĄTKI • Księga Rodzaju to pierwsza z ksiąg biblijnych. Rozpoczyna się od znanych nam wszystkich słów: Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię, opisujących stworzenie świata. Powstała podczas wygnania w Babilonii. Dzieło odpowiada na pytanie o tożsamość Izraela i chroni go przed rozpłynięciem się w morzu obcej kultury. Księgę zredagowała szkoła kapłańska, łącząc w całość istniejące już przeróżne księgi i starożytne tradycje • Dzieli się na dwie części • Pierwsza z nich to historia początków (protohistoria), obejmująca stworzenie świata i dzieje pierwszych ludzi aż do przymierza z Noem (patrz: Rdz 1–11) • W drugiej części (patrz: Rdz 12–50) zapisano koleje losów Abrahama Izaaka i Jakuba (historia „Bożej rodziny”). Część tę kończy opis śmierci Józefa, syna Jakuba, w Egipcie.
DRUGI OPIS STWORZENIA • Księgę rozpoczyna poemat o stworzeniu świata. Po nim – w 2 rozdziale – następuje tzw. drugi opis stworzenia człowieka. O ile w pierwszym Bóg stwarza człowieka niejako momentalnie, jako mężczyznę i kobietę, o tyle ów drugi opis wskazuje na kolejność: mówi o stworzeniu najpierw człowieka-mężczyzny z prochu ziemi, potem o zasadzeniu dla niego ogrodu w Edenie, wraz z drzewem życia i drzewem poznania dobra i zła. Dopiero w tym momencie Bóg stwarza kobietę • Potem księga opowiada o dramatycznej próbie, grzechu i upadku pierwszych ludzi.
STWORZENIE I KUSZENIE • Czytanie, które usłyszymy, składa się z dwóch fragmentów. Pierwszy akapit pochodzi z 2 rozdziału, z tzw. drugiego opisu stworzenia. Ów drugi opis mówi najpierw o samym stworzeniu człowieka z prochu ziemi, a potem o zasadzeniu dla niego ogrodu w Edenie. Tam pojawiły się też dwa drzewa: drzewo życia w środku tego ogrodu i drzewo poznania dobra i zła • Pozostałe akapity to początek 3 rozdziału, opisującego dramat upadku pierwszych ludzi, historię grzechu. Punktem centralnym jest rozmowa węża z Ewą, czyli kuszenie.
Szersza analiza czytania dostępna jest w najnowszej, książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.
PSALM
Grzech Dawida • Ps 51, 3–4. 12–15
Psalm miał wyśpiewać sam Dawid po swoim wielkim grzechu. Brzmi tu pokuta, żal i wielka wiara, że Bóg wybacza każdy grzech.
PSALM 51• AUTOR: lewita • CZAS POWSTANIA: po powrocie z niewoli babilońskiej, po 538 r. przed Chr.
GRZECH DAWIDA • Historia króla Dawida – największego z królów Izraela – to nie tylko historia „od pasterza do króla”, pokazująca, że to, co małe w oczach ludzi, jest wielkie w oczach Boga. To nie tylko historia triumfu człowieka Bożego, który realizując wolę Boga, doprowadza do świetności królestwo Izraela. To także dzieje grzechu, którego dopuścił się Dawid, a raczej prawdziwej lawiny grzechów: lenistwa, cudzołóstwa z Batszebą, próby ukrycia go, manipulacji, w końcu – morderstwa Uriasza Chetyty. Grzech Dawida opisany jest w 2 Sm 11. W końcu przybywa do niego Natan – dzięki jego upomnieniu Dawid zdał sobie sprawę z ogromu grzechu, który popełnił • Psalm 51 zwany Miserere wyśpiewał Dawid – według tradycji – właśnie w tej dramatycznej sytuacji, gdy uznał swój grzech i prosi Boga o przebaczenie.
O PSALMIE 51 • Choć psalm inspiruje się modlitwą i szczerym nawróceniem Dawida, jego pochodzenie jest późniejsze. Powstał zapewne w czasach powygnaniowych i służył jako modlitwa wspólnoty gromadzącej się w świątyni podczas dni pokutnych • To psalm pokutny, jeden z najbardziej znanych psalmów. Należy do gatunku modlitwy błagalnej tefillah. To wołanie do Boga o interwencję w sytuacjach choroby, prześladowania czy grzechu • Modlitwy błagalne były częścią rytuału wielkich dni postu i pokuty, obchodzonych przez całą wspólnotę Izraela. Wyznawano wtedy grzechy i błagano o pomoc, gdy ludowi zagrażały nieszczęścia: wojna, przegrana bitwa, głód, susza, epidemia.
PSALM POKUTNY • W trzech strofach psalmu 51, które usłyszymy w liturgii, pojawiają się motywy przebaczenia grzechów i nowego serca, które wiążą psalm z pierwszym czytaniem • Psalmista uznaje przebaczenie grzechów za niezasłużony i niemożliwy do osiągnięcia ludzkimi siłami dar Bożej łaski i miłosierdzia, które działa jak kąpiel zmywająca winy • Następnie prosi o nowe serce i nowego ducha.
Szersza analiza psalmu dostępna jest w najnowszej, książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.
DRUGIE CZYTANIE
Pokonany grzech • Rz 5, 12. 17–19
Historię grzechu z ogrodu Eden poznaną w pierwszym czytaniu przedstawia tym razem św. Paweł. To historia z dobrym zakończeniem.
KSIĘGA: List do Rzymian • NADAWCA: św. Paweł • ADRESACI: wspólnota chrześcijańska w Rzymie • CZAS POWSTANIA: 57–58 r. • MIEJSCE POWSTANIA: Korynt
SUMMARIUM PASTORALNE • List do Rzymian powstał dwa lata przed tym, jak Paweł po raz pierwszy zobaczył Wieczne Miasto. Napisany został z powodów pragmatycznych: jego celem było zapewnienie sobie wsparcia ze strony wspólnoty w planowanej przez Pawła podróży misyjnej do Hiszpanii (patrz: Rz 15, 23–24). Jednak zakres treści poruszonych w liście jest szerszy: Paweł głosi Rzymianom Ewangelię. Pisze do wspólnoty znajdującej się w stolicy imperium, w sercu antycznego świata. Rzym ma być kołem zamachowym dla głoszonej przez Pawła Ewangelii o usprawiedliwieniu z wiary w Chrystusa i o tym, że Chrystus jest drogą zbawienia i dla Żydów, i dla pogan. List zyskuje zatem charakter summarium pastoralnego, w którym Paweł zbiera doświadczenie całego życia swej pracy i głoszenia Ewangelii.
SKUTKI USPRAWIEDLIWIENIA • Paweł przywołuje w liście pojęcie usprawiedliwienia, bo to właśnie usprawiedliwienie z wiary jest treścią listu. Najpierw pisze o powodach osamotnienia, grzechu człowieka i o wybawieniu z niego przez Chrystusa. W końcowej części podejmuje temat ostatecznego zbawienia Izraela, wreszcie następują praktyczne upomnienia • Po wytłumaczeniu we wcześniejszych rozdziałach, że wszyscy na równi (i poganie, i żydzi) potrzebują usprawiedliwienia poprzez wiarę w Jezusa Chrystusa, w 5 rozdziale Paweł opisuje jego skutki.
JEDEN DLA WSZYSTKICH • Fragment, który czytamy, to zakończenie pierwszej części, syntetycznie mówiącej o przyczynach grzechu i śmierci. Opisane zostały dzieje grzechu w ujęciu teologicznym. To słowa istotne dla zrozumienia grzechu pierworodnego: przez pierwszego człowieka grzech stał się udziałem wszystkich. Analogicznie przez Jednego – na wszystkich przychodzi jednak również zwycięstwo nad grzechem, obfitość łaski, usprawiedliwienie. Nowym Jednym jest Jezus Chrystus.
Szersza analiza czytania dostępna jest w najnowszej, książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.
EWANGELIA
Kuszenie Jezusa • Mt 4, 1–11
Pojedynek z szatanem, który Ewa przegrała, Jezus wygrywa. Kuszenie dowodzi, że Jezus jest Barankiem, który gładzi nasz grzech.
EWANGELISTA: św. Mateusz • CZAS POWSTANIA: 70–80 r. • KATEGORIA: wydarzenie • MIEJSCE: pustynia, świątynia, góra • CZAS: ok. 30 r. • BOHATEROWIE: Jezus, kusiciel • WERSJE: Mk 1, 12–15; Łk 4, 1–13
NARRACJA MATEUSZA • W Wielkim Poście odchodzimy od typowej dla okresu zwykłego ciągłej lektury Ewangelii według jednego z ewangelistów. Przypomnijmy: w roku liturgicznym A czytamy Ewangelię według św. Mateusza, ale tym razem cofniemy się o kilka rozdziałów, do rozdziału 4. A to dlatego, że w pierwszą niedzielę Wielkiego Postu zawsze słyszymy Ewangelię o kuszeniu na pustyni, zmienia się jedynie autor opisu.
KUSZENIE • Często kuszenie Jezusa mylimy z modlitwą Jezusa w Ogrójcu, tuż przed Jego męką. Tymczasem kuszenie następuje na samym początku publicznej działalności Jezusa. Święty Mateusz umiejscawia ją w 4 rozdziale swojej Ewangelii • To nie przypadek. Przecież wcześniej Jan rozpoznał w Nim właśnie Mesjasza, który gładzi grzech świata. Bycie kuszonym to pierwsze zadanie Jezusa: usłyszymy, że Duch wyprowadził Jezusa na pustynię, aby był kuszony przez diabła.
TRZY MIEJSCA • Zwróćmy jednak uwagę, że pustynia, pustkowie to niejedyne miejsce kuszenia. Potem jest nim święte miasto Jeruzalem, i to jego duchowe centrum: świątynia, a następnie góra. Pustynia, świątynia, góra to trzy miejsca – jednocześnie modlitwy Jezusa i Jego kuszenia • Zauważmy, na czym polega powiązanie Ewangelii z pierwszym czytaniem: i tu, i tam następuje dialog szatana z człowiekiem. Tam człowiek ulega, tu Jezus opiera się kuszeniu. Dzięki temu dzieje grzechu kończą panowanie zła.
Szersza analiza Ewangelii dostępna jest w najnowszej, książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.
